Kaart (cartografie) - Mtscheta (gemeente) (Mtskheta)

Mtscheta (Georgisch: მცხეთის მუნიციპალიტეტი, Mtschetis munitsipaliteti) is een gemeente in het oosten van Georgië met 52.240 inwoners (2022), gelegen in de regio Mtscheta-Mtianeti. De stad Mtscheta is het bestuurlijk centrum van de gemeente die een oppervlakte heeft van 636,5 km². De Aragvi en Mtkvari rivieren stromen door de gemeente en vloeien samen bij de stad Mtscheta.

Het gebied van de gemeente behoorde vanaf de 15e eeuw tot 1801 tot het Koninkrijk Kartli, dat in 1762 opging in het Koninkrijk Kartli-Kachetië. Het in 1784 gesloten Verdrag van Georgiejevsk tussen Kartli-Kachetië en het Russische Rijk leidde de inlijving van het koninkrijk door Rusland in, wat vanaf 1801 zijn beslag had. Mtscheta was een van de eerste Georgische gebieden die onder Russisch gezag kwamen. De Georgische Militaire Weg die vanuit het noorden naar Tbilisi door het gebied gaat speelde hierin een rol.

Van 1801 tot 1930 lag het noordelijke deel van het gebied administratief in het Oejezd Doesjeti (Doesjeti Mazra in het Georgisch), dat tussen 1840-1846 in het Gouvernement Georgië-Imeretië lag, en na de splitsing daarvan tot 1917 in het Gouvernement Tiflis. Dit deel van de huidige gemeente bestond toen al als bestuurlijke deeleenheid, het oetsjastok Mtscheta. Het zuidelijke deel van de huidige gemeente lag in Oejezd Tiflis en een klein gedeelte in Oejezd Gori. Met de bestuurlijke herinrichting in 1930 onder het Sovjetregime werd het rajon (district) Mtscheta gecreëerd met de plaats Mtscheta als centrum. Het district werd verschillende keren kort opgeheven om weer heropgericht te worden. In 1995 werd het district ingedeeld bij de nieuw gevormde regio (mchare) Mtscheta-Mtianeti, en is in 2006 het district omgevormd naar gemeente.

In 2006 werden de grenzen van de stadsregio Tbilisi flink aangepast, ten koste van de omliggende gemeenten. Mtscheta verloor ongeveer 168,5 km² aan de hoofdstedelijke regio. Wat Mtscheta betreft had dit voornamelijk betrekking op het gebied bij het Lisimeer ten noorden van het Saboertalo district van Tbilisi en bij Digomi, maar ook een gedeelte ten noorden van het Tbilisi reservoir en het daba Zahesi kwam in Tbilisi te liggen. Hierdoor verloor de gemeente duizenden inwoners aan de hoofdstad.

Na de Russisch-Georgische Oorlog in 2008 kwam bij het dorp Tserovani een speciaal vluchtelingendorp ('interne verdrevene', Internally Displaced Person (IDP)) met ongeveer 2.000 woningen voor circa 7.000 vluchtelingen. Dit maakte Tserorvani niet alleen de grootste IDP-nederzetting in Georgië maar ook het grootste dorp van het land qua bevolkingsaantal en tevens de grootste plaats in de gemeente Mtscheta. Tussen 2014 en 2017 had de stad Mtscheta zelfbestuur en was het een aparte (stads)gemeente naast de rest van de gemeente Mtscheta. In 2017 werd deze stap teruggedraaid omdat het te kostbaar en inefficiënt bleek.